Σικυών: Ολιγαρχία, Τυραννία, Δημοκρατία.

Σε αυτήν την αρχαία πόλη-κράτος της Πελοποννήσου, πολλές ανατροπές και συγκρούσεις έφερναν στο προσκήνιο ολιγαρχικά και δημοκρατικά καθεστώτα. Έτσι μας δίδεται η ευκαιρία να μελετήσουμε τι προσφέρει το κάθε πολίτευμα σε μια κοινωνία, μαθαίνοντας τι γινόταν στην Πολύ Αρχαία Ελλάδα. Οι Ορθαγορίδες ήταν μια  δυναστεία η οποία «κράτησε» 100 χρόνια. Βασισμένη σε δημοκρατικά χαρακτηριστικά έφτασε την πόλη στην μεγαλύτερη ακμή της.

ΧΑΡΤΗΣ ΣΙΚΥΩΝΑΣ

Ορθαγόρας: (676)

Ιδρυτής της δυναστείας. Ξεκίνησε από απλός και φτωχός πολίτης. Σε πάπυρο της Οξυρρύγχου (Αίγυπτος), αναφέρεται ότι ο πατέρας του λεγόταν Αντρέας και ήταν μάγειρας. Μιλώντας με αποδεικτικό λόγο στους συμπολίτες του, τους έπεισε να απελευθερωθούν από τους Αργείους. Ανέλαβε την εξουσία αποδεικνύοντας την αξία του σαν στρατιωτικός ηγέτης και δημιουργώντας Δημοκρατικούς θεσμούς. Είναι ενδιαφέρουσα η παρατήρηση ότι το 676  πού δραστηριοποιείται ο Ορθαγόρας, στην Κόρινθο ο Κύψελος και ο γιός του Περίανδρος θα ακολουθήσουν παράλληλες πορείες, βασισμένοι στον λαό και την Δημοκρατία εις βάρος της Αριστοκρατίας-Ολιγαρχίας, φτιάχνοντας λαμπρό πολιτισμό για πάνω από 50 χρόνια.

Κλεισθένης: (600-560 )
Ο σημαντικότερος των Ορθαγοριδών. Ηγέτης της Σικυώνος για 31 χρόνια, την έφερε στην ακμή της σε όλα τα επίπεδα. Καλλιέργησε και ενέτεινε την διαφορετικότητα των γηγενών Ιώνων-Αχαιών με τους κατακτητές Αργείους-Δωριείς, τόσο έντονα, ώστε άλλαξε τους Ήρωες και τους Θεούς της Πόλης. Το Μαντείο των Δελφών τον κατηγόρησε, παρότι αυτός τους είχε σώσει από την καταστροφή και το πλιάτσικο, με σειρά Ιερών Πολέμων. Οι νόμοι πού έφτιαξε έμειναν για χρόνια, αν και μετά τον θάνατό του η πόλη ολίσθησε στην εξουσία των Σπαρτιατών για 150 χρόνια.

Εύφρων (368 )
Όταν οι Θηβαίοι εισέβαλαν στην Πελοπόννησο, εξόρισαν τους ολιγάρχες από τις Πόλεις -Κράτη που κατέλαβαν και έβαλαν δικό τους αρμοστή. Η Σικυώνα παρέμεινε με τους ολιγάρχες της και τον Θηβαίο αρμοστή, καθότι ήταν σύμμαχος των Θηβαίων από πριν. Ο Εύφρων ζήτησε από τους συμπολίτες του αλλά και από Αργείους και Αρκάδες να τον βοηθήσουν να φέρει Δημοκρατικό καθεστώς στην πόλη, διότι αλλιώς θα ήταν θέμα χρόνου να τους ανακαταλάβει η Σπάρτη (με την βοήθεια των ολιγαρχικών). Έπεισε και τα κατάφερε. Κατόπιν, διέγραψε μία πορεία πού θα την ζήλευαν ο Μακιαβέλλι και ο Αλκιβιάδης μαζί(!). Οφείλουμε να τον βάλουμε στην παρούσα λίστα, γιατί ο Λαός της Σικυώνος τον λάτρευε σαν Δεύτερο Ιδρυτή της (άρα όλο και κάποιο καλό θα  είχε κάνει). Άλλωστε δολοφονήθηκε από ολιγαρχικούς, φανερά στην Θήβα μπροστά σε όλους, ενώ είχε πάει να ζητήσει βοήθεια.

Άρατος: (271-213 ) [και Κλεινίας].
Γιός του Δημοκράτη Κλεινία, ο οποίος εξελέγη  από τον  Λαό να κυβερνήσει. Ο Κλεινίας έκτισε το Γυμνάσιο της Σικυώνος. Η διακυβέρνηση του Κλεινία ήταν μια Δημοκρατική διακοπή, σε μια σειρά από ολιγαρχικές τυραννίες. Ο ίδιος δολοφονήθηκε και ο μικρός Άρατος κινδύνεψε και γλύτωσε οριακά. Φυγαδεύτηκε στο Άργος. Το μίσος του για τούς ολιγάρχες, τον έκανε να θέλει να απελευθερώσει την πόλη του και να την κάνει δημοκρατική. Μόλις 20 χρονών (251), βρήκε τρόπο με τακτική αιφνιδιασμού (ούτε ο Σούν Τζού, νάτανε!) να καταλάβει την Πόλη, να διώξει τον τύραννο (ο οποίος το έσκασε, από υπόγεια σήραγγα) και να μην σκοτωθεί κανένας! Εδώ αξίζει να αναφερθεί ότι συνεργοί του ήταν απλοί άνθρωποι του λαού και λίγοι. Άρα, όλα γίνονται και με λίγα μέσα. [Ο Άρατος έψαχνε συμμάχους και στην Μακεδονία και στην Αίγυπτο. Οι Μακεδόνες στήριζαν τον τύραννο (Νικοκλή).] Μετά την επανάσταση ο Άρατος έδωσε ίσα πολιτικά δικαιώματα σε όλους, έφερε πίσω τους εξόριστους και επέστρεψε τις κλεμμένες περιουσίες.
243  Καταλαμβάνει τον Ακροκόρινθο με τον ίδιο τρόπο και απελευθερώνει την Κόρινθο από τους Μακεδόνες.
229  Φέρνει το Άργος στην Αχαϊκή Συμμαχία και διώχνει (με χρήματα) την Μακεδονική φρουρά από τον Πειραιά. Ένωσε όλη την Πελοπόννησο (πλην Σπάρτης και Ηλείας).
222  Κατάφερε να καθαιρέσει τον Σπαρτιάτη Κλεομένη από τον θρόνο του, με την βοήθεια των Μακεδόνων και στην ουσία να καταστρέψει πλήρως, ολοσχερώς και για πάντα την Σπάρτη.
213 Ο Άρατος, δολοφονήθηκε από τον βασιλιά  της Μακεδονίας. Ήταν 25 χρόνια αρχηγός της Αχαϊκής Συμμαχίας. Επέβαλλε Δημοκρατικά καθεστώτα σε όλες τις πόλεις της επικρατείας του. Έβαλε ταφόπλακα στην προσπάθεια της Σπάρτης να ξαναγίνει κραταιά.Έγραψε απομνημονεύματα (τα οποία φυσικά «χάθηκαν», όπως όλα τα δημοκρατικά κείμενα). Ο ιστορικός Πολύβιος (203-120 π.Χ.) τα χρησιμοποίησε.

Σχεδόν όλες οι πόλεις-κράτη της Ελληνικής επικράτειας είχαν παρόμοια πορεία, η προσπάθησαν να ακολουθήσουν τις εξής 3 φάσεις:

  1. Κατάργηση της βασιλείας και καθιέρωση της Ολιγαρχίας.
  2. Διεύρυνση της Ολιγαρχίας από μεσαία στρώματα (εμπόρους, βιοτέχνες) και φτωχούς, οι οποίοι ήταν οι περισσότεροι και  υπέφεραν κοινωνικά και οικονομικά. Αυτή η πίεση οδηγούσε σε τυραννία όπου κάποιος στρατιωτικοπολιτικός ηγέτης, με την βοήθεια των όπλων και του Λαού, περιόριζε τους Ολιγάρχες οικονομικά και διοικητικά και τα μοίραζε στους φτωχούς για να έχει στήριξη.
  3. Κάποιες πόλεις-κράτη κατόρθωναν μετά από χρόνια να προχωρήσουν στην φάση της Δημοκρατίας. Εκεί οι Δημότες αποφάσιζαν για όλα και η Εκκλησία του Δήμου αποτελούσε το ανώτερο διοικητικό όργανο.

Η Ιστορία των πόλεων-κρατών υπήρξε -κατά έναν τρόπο- η σύρραξη μεταξύ των, για την επιβολή ενός εκ των 2 πολιτευμάτων: ή της Δημοκρατίας, ή της Ολιγαρχίας. Ακόμα και εκεί όπου οι λόγοι υπήρξαν ξεκάθαρα οικονομικοί, ή φυλετικοί, ή.., ή.., αυτή η παράμετρος κατείχε κομβική σημασία. Δύο παραδείγματα μόνον: Η Μήλος και η σφαγή των κατοίκων της από τους Αθηναίους, όπως επίσης η αντιπαλότητα Επιδάμνου-Κερκύρας, από όπου ξεκίνησε ο λεγόμενος Πελοποννησιακός πόλεμος. Μια σημαντική παρατήρηση είναι ότι οι γιορτές όπου καλούνταν μόνον Έλληνες, με κυρίαρχη αυτήν των Ολυμπιακών Αγώνων, ήταν στην ουσία οι γιορτές των Δημοκρατών και Δημοκρατικών πόλεων-κρατών. Γι’αυτό και οι Μακεδόνες παρότι Δωριείς και συγγενείς των Σπαρτιατών θεωρούνταν βάρβαροι (δηλαδή Ολιγάρχες του αισχίστου είδους, με βασιλιά και σκλαβιά) και δεν γίνονταν δεκτοί. Οι Σπαρτιάτες είχαν φτιάξει ένα μοντέλο το οποίο παρίστανε ότι διαθέτει τα απαραίτητα ψήγματα Δημοκρατικότητας (όσο ένα καμμένο καλύβι, μπορεί να παραστήσει ένα κατάλληλο Μέγαρο). Μιας και μπήκαν στον κόπο να φτιάξουν την Απέλλα και επιδή ήταν αδύνατον να εκδιωχθούν -εφόσον συνήθως κατείχαν την Ολυμπία και την Πελοπόννησο- γίνονταν δεκτοί ως Έλληνες.  Επίσης είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι όπου υπήρξε πολύ χρήμα, η Δημοκρατία δεν στέριωσε και δεν μεγαλούργησε. Οι 2 τάξεις των πλουσίων και των φτωχών, προτίμησαν να σφαχτούν παρά να βρουν μια ισορροπία επιβίωσης και ανάπτυξης. 

Όμως αυτές οι πρόχειρες παρατηρήσεις έχουν σκοπό να αποτελέσουν μόνον το έναυσμα για μια πολύχρονη και εμπεριστατωμένη μελέτη, από την οποία θα προκύψουν ασφαλή συμπεράσματα και κατανόηση του τόσο πολυσχιδούς και άγνωστου θέματος που ονομάζεται Δημοκρατία.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνσή σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *