Εν το σοφόν μούνον λέγεσθαι ουκ εθέλει και εθέλει Ζηνός όνομα. Ηράκλειτος ο Εφέσιος.

Πολλοί προσπάθησαν να εξηγήσουν τι θέλει να πει ο Φιλόσοφος με αυτήν την ρήση, αλλά πνίγηκαν. Γι’αυτόν τον λόγο αποτελεί ένα εξαιρετικό ρητό-εφαλτήριο για να ερευνήσουμε και να αναλύσουμε κάποια θέματα. Όχι λόγω ειδικών γνώσεων. Απλά  …Έλληνες. Η παιδεία στο δημόσιο σχολείο μάπα, ως γνωστόν. Μετά από τόσα χρόνια στο σχολείο της ζωής, βλέπουμε ότι αυτοί οι οποίοι κατέχουν σε βάθος μια γνώση (επιστήμονες), μπορούν να την εξηγήσουν σε όλους, ακόμα και σε ένα μικρό παιδί το οποίο απλά κατέχει την γλώσσα. Από τους άλλους, οι οποίοι “δεν το έχουν”, κανείς δεν προειδοποιεί: “δεν ξέρω”, “μου φαίνεται” κλπ. Οι πιο έντιμοι, λένε ότι είναι δύσκολο και πολλές γενιές θα πεθάνουν προσπαθώντας. Οι άτιμοι σαν τον Σωκράτη-Πλάτωνα τον λένε Σκοτεινό. Οι υπόλοιποι (οι πολλοί), κοιτούν και σιωπούν και δεν αναρωτιούνται. Έτσι του έμεινε του Ηράκλειτου το παρατσούκλι Σκοτεινός.

Το πρώτο λάθος σε όλες σχεδόν τις μεταφράσεις είναι το εξής  (το οποίο βγάζει μάτια και θα το καταλάβαινε και το μικρό παιδί που λέγαμε). Μεταφράζουν το Ζηνός = Δίας. Παρατηρήσεις:

1. Όταν μεταφράζουμε, έχουμε δικαίωμα και ίσως υποχρέωση να κρατήσουμε τα κύρια ονόματα ως έχουν, εκτός αν συντρέχει λόγος, τον οποίον οφείλουμε να εξηγήσουμε πάραυτα στους αναγνώστες μας. Πολύ περισσότερο όταν  μεταφράζουμε από Ελληνικά σε Ελληνικά. Εδώ έχουμε την πολυτέλεια να κρατήσουμε τις κοινές λέξεις ίδιες και να εξηγήσουμε-αναλύσουμε τις υπόλοιπες. Οπότε γιατί ρε κερατάδες, μεταφράζετε ΣΥΝΕΧΏΣ ΚΑΙ ΠΑΝΤΟΎ το Ζεύς-Ζηνός σε Δίας-Διός;  Θα μπορούσα να θεωρήσω, (ώ παί,) ότι το κάνουν από χαζομάρα. Αλλά δεν κάνουν ποτέ, μα ΠΟΤΈ, το αντίθετο [Αντί για Δίας, να μεταφράσουν Ζεύς].

2.Δίας = διαίρεση,  Ζεύς = ζεύξη. Δηλαδή τα δύο αντίθετα. Το ότι οι δύο ιδιότητες απαντώνται στο ίδιο πρόσωπο, δεν δίνει δικαίωμα σε κανέναν να αλλοιώνει (ή να σκοτώνει τα κείμενα που «μεταφράζει»).  Ένα δεύτερο λάθος είναι η αντιμετάθεση του ουκ εθέλει  με το εθέλει (στην μετάφραση εννοείται). Οπότε έχουμε δεδομένο μπάχαλο μέσα σε 11 λέξεις, οι οποίες σημειωτέον, είναι όλες λέξεις της καθομιλουμένης Νεοελληνικής γλώσσας, πλην του ονόματος Ζηνός!

Πρόσεξε, ώ παί: Εν (ένα) το (το) σοφόν (σοφό)  μούνον (μόνο) λέγεσθαι (να λέγεται) ουκ (δεν)  εθέλει (θέλει)    και (και)  εθέλει (θέλει)  Ζηνός (…….)  όνομα (όνομα). Οπότε, ώ παί, μήπως πνιγόμαστε σε μια κουταλιά νερό τζάμπα και βερεσέ; Δηλαδή, πνίγονται αυτοί, οι πνευματικοί ταγοί. Μέσα από χιλιάδες σελίδες αντικρουόμενων νοημάτων, καταφέρνουν να μας μπερδέψουν και να μας κάνουν να μην ασχολούμαστε. Έτσι κρατάνε την γνώση για πάρτη των Ολίγων και εμάς τον Λαουτζίκο στην Άγνοια. Επίσης λόγω «σπουδαιότητας», δηλαδή, αφού ψάχνουν και ιδρώνουν και χαλάνε μελάνι, πληρώνονται με κάτι παχυλούς μισθούς, που να στα λέω. Εμείς πάλι, εκτός από την άγνοια, εθιζόμαστε σε κάτι τελείως αφύσικο, το οποίο είναι και το χειρότερο: Μαθαίνουμε να δεχόμαστε μεσάζοντες. Τώρα και στην γνώση. Δηλαδή, δεν μαθαίνουμε να σκεφτόμαστε, αλλά περιμένουμε τον ‘ειδικό’, να μας ξελασπώσει. Ο ειδικός που ξέρει τι θέλει να πει ο Θεός λέγεται παπάς, ο ειδικός στις μεταφράσεις λαπάς (εε, συγγνώμην ..Ακαδημαϊκός και βάλε) κλπ κλπ.

Μικρός Θεατρικός Μονόλογος: Τώρα βλέπω, ώ παί, στα μάτια σου, ότι λαχταράς να μάθεις τι θέλει να πει ο Ηράκλειτος με αυτήν την ρήση. Είναι λογικό, γιατί σε έπρηξα τόσην ώρα. Θα σου πω την γνώμη μου, αλλά πριν, να σου θυμίσω ότι δεν ξέρω την αρχαία γλώσσα και ότι αύριο κιόλας, μπορεί να σου λέω άλλα. Διότι εγώ, ο μη γλωσσολόγος ξεκίνησα την κουβέντα για να δείξω το χάλι των “ειδικών”. Παρότι δε, το σωστό είναι να γίνει ομαδική επιστημονική μελέτη, θα κάνω την λάθος κίνηση και θα σου πω την γνώμη μου, για να μην σε αφήσω παρέα με την απογοήτευση. Εν το σοφόν μούνον λέγεσθαι ουκ εθέλει και εθέλει Ζηνός όνομα. Εξήγηση:   1.«Το ένα το σοφό, μόνο δεν θέλει να λέγεται και θέλει το όνομα του Ζηνός». Καλύτερα: 2. «Το σοφό είναι ένα, αλλά δεν πρέπει να εκφράζεται μόνο του, αλλά ενωμένο». Δηλαδή:     3. «Για να εκφράσεις σωστά το σοφό, δεν πρέπει να το πεις μόνο του (γιατί τότε θα χαθεί η αλήθεια του, το δίκιο του), αλλά ενωμένο(ΕΝ, Ζευγμένο) με το αντίθετό του και ό,τι άλλο το προσδιορίζει ξεκάθαρα και ολοκληρωμένα».

–Εδώ, ώ παί, μπορεί να ξεκινήσει –και πρέπει- μια ανάλυση, του τι εννοεί  ο Ηράκλειτος με τις λέξεις: Μούνον και Ξυνόν (κοινόν), Λόγος (Νόμος), Ψυχή κ.α. Με όλο το λεξιλόγιο και την Λογική του. Μετά πρέπει να φτιάξει έναν χάρτη, γεμάτο νησιά. Σαν το Αιγαίο. Κάθε νησί θα είναι και μια ατάκα του Σοφού. Μετά πρέπει να φτιάξει την θάλασσα. Αυτό είναι το πιο δύσκολο. Γιατί η θάλασσα δεν πρέπει να «φάει» την στεριά, αλλά να την αναδείξει. Σαν να είναι το νησί η Αλήθεια και η θάλασσα το Ψέμμα, το οποίο αναδεικνύει την Αλήθεια. Μετά, πρέπει με περίσσια επιστημονικότητα (που θα ζήλευε και ο Αναξίμανδρος), να χαραχτεί ο διάδρομος, το μονοπάτι, το συμπέρασμα, του τι θέλει να πει ο Φιλόσοφος. Αλλιώς γιατί να ασχοληθούμε; [Τα αφανή τοις φανεροίς τεκμαίρου . ΣΌΛΩΝ].

Είναι δε, δύσκολο έργο, καθώς ο Σοφός Ηράκλειτος μάζεψε όλην την κοσμοθεωρία του, την επηρεασμένη από ότι μελέτησε. Μετά κατέληξε και μετά την συνέπτυξε σε αυτό το “Περί Φύσεως” βιβλίο του. Εμείς τώρα, αν πράγματι θέλουμε μετά από 2.500 χρόνια να καταλάβουμε τι είπε, πρέπει να ασχοληθούμε αρκετά και σοβαρά. Όπως κάποιος προσπαθεί να μάθει κολύμπι. Σοβαρά, επιστημονικά. Αλλιώς μπορεί και να πνιγεί, στο λάθος. Έτσι λοιπόν, κι εγώ μοιράζομαι μαζί σου το λάθος μου, ελπίζοντας να μελετηθεί και να γίνει σωστό.

Ηράκλειτος ο Εφέσιος:

Ήθος ανθρώπω δαίμων.

Ανήρ νήπιος ήκουσε προς δαίμονος όκωσπερ παίς πρός ανδρός.